Bài 3. Biểu đồ đoạn thẳng

Bài 3 trong chương trình Toán 7 tập 2, sách Cánh diều, tập trung vào việc giới thiệu và hướng dẫn học sinh cách sử dụng biểu đồ đoạn thẳng để biểu diễn dữ liệu thống kê. Đây là một công cụ quan trọng giúp chúng ta trực quan hóa thông tin và dễ dàng so sánh các giá trị khác nhau.

1. Khái niệm về biểu đồ đoạn thẳng

Biểu đồ đoạn thẳng là một cách biểu diễn dữ liệu bằng các đoạn thẳng nối liền các điểm trên mặt phẳng tọa độ. Mỗi điểm đại diện cho một giá trị dữ liệu, và các đoạn thẳng nối các điểm lại với nhau thể hiện sự thay đổi của dữ liệu theo thời gian hoặc theo các yếu tố khác.

2. Các bước vẽ biểu đồ đoạn thẳng

1. Thu thập và sắp xếp dữ liệu: Bước đầu tiên là thu thập dữ liệu cần biểu diễn và sắp xếp chúng theo một thứ tự nhất định (ví dụ: theo thời gian, theo địa điểm, theo nhóm đối tượng,...).
2. Chọn hệ trục tọa độ: Chọn một hệ trục tọa độ phù hợp để biểu diễn dữ liệu. Trục hoành (trục x) thường được sử dụng để biểu diễn các yếu tố phân loại (ví dụ: thời gian, địa điểm,...), và trục tung (trục y) được sử dụng để biểu diễn các giá trị dữ liệu.
3. Xác định tỉ lệ: Xác định tỉ lệ thích hợp cho mỗi đơn vị trên trục tung để đảm bảo biểu đồ có kích thước vừa phải và dễ đọc.
4. Vẽ các điểm: Dựa vào dữ liệu đã thu thập và tỉ lệ đã xác định, vẽ các điểm tương ứng trên mặt phẳng tọa độ.
5. Nối các điểm: Nối các điểm lại với nhau bằng các đoạn thẳng để tạo thành biểu đồ đoạn thẳng.
6. Ghi chú: Ghi chú đầy đủ các thông tin cần thiết trên biểu đồ, bao gồm tiêu đề, tên trục, đơn vị đo, và các chú thích khác.

3. Đọc và phân tích biểu đồ đoạn thẳng

Khi đọc và phân tích biểu đồ đoạn thẳng, chúng ta cần chú ý đến các yếu tố sau:

• Xu hướng: Dữ liệu có xu hướng tăng, giảm hay ổn định?
• Biến động: Dữ liệu có những biến động lớn hay nhỏ?
• So sánh: So sánh các giá trị dữ liệu khác nhau để tìm ra mối liên hệ và sự khác biệt.
• Kết luận: Rút ra kết luận về dữ liệu dựa trên những thông tin thu được từ biểu đồ.

4. Ví dụ minh họa

Giả sử chúng ta có bảng số liệu về nhiệt độ trung bình hàng tháng của Hà Nội trong năm 2023:

Để biểu diễn dữ liệu này bằng biểu đồ đoạn thẳng, chúng ta sẽ vẽ trục hoành biểu diễn các tháng trong năm, và trục tung biểu diễn nhiệt độ trung bình. Sau đó, chúng ta sẽ vẽ các điểm tương ứng với mỗi tháng và nối các điểm lại với nhau bằng các đoạn thẳng.

5. Bài tập vận dụng

Để củng cố kiến thức về biểu đồ đoạn thẳng, các em có thể thực hiện các bài tập sau:

• Vẽ biểu đồ đoạn thẳng biểu diễn doanh thu của một cửa hàng trong năm.
• Đọc và phân tích biểu đồ đoạn thẳng biểu diễn số lượng học sinh của một trường qua các năm.
• So sánh hai biểu đồ đoạn thẳng khác nhau để tìm ra sự khác biệt và mối liên hệ giữa chúng.

Hy vọng bài viết này đã giúp các em hiểu rõ hơn về Bài 3. Biểu đồ đoạn thẳng - SGK Toán 7 - Cánh diều. Chúc các em học tập tốt!