Bài 3. Biểu đồ đoạn thẳng

Bài 3 trong chương trình Toán 7 tập 1, Chân trời sáng tạo, tập trung vào việc giới thiệu và hướng dẫn học sinh cách sử dụng biểu đồ đoạn thẳng để biểu diễn dữ liệu thống kê. Biểu đồ đoạn thẳng là một công cụ trực quan giúp chúng ta dễ dàng so sánh và phân tích các giá trị dữ liệu khác nhau.

1. Khái niệm về biểu đồ đoạn thẳng

Biểu đồ đoạn thẳng là một biểu diễn trực quan của dữ liệu bằng các đoạn thẳng nối liền các điểm trên một hệ trục tọa độ. Mỗi điểm trên biểu đồ đại diện cho một giá trị dữ liệu, và các đoạn thẳng nối các điểm lại với nhau thể hiện sự thay đổi của dữ liệu theo thời gian hoặc theo các yếu tố khác.

2. Các bước vẽ biểu đồ đoạn thẳng

1. Xác định dữ liệu: Thu thập và sắp xếp dữ liệu cần biểu diễn.
2. Chọn hệ trục tọa độ: Vẽ hệ trục tọa độ với trục hoành (trục x) biểu diễn các yếu tố phân loại và trục tung (trục y) biểu diễn các giá trị dữ liệu.
3. Xác định tỉ lệ: Chọn tỉ lệ phù hợp cho mỗi đơn vị trên trục tung để đảm bảo biểu đồ có kích thước vừa phải và dễ nhìn.
4. Vẽ các điểm: Đánh dấu các điểm trên hệ trục tọa độ tương ứng với các giá trị dữ liệu.
5. Nối các điểm: Nối các điểm lại với nhau bằng các đoạn thẳng để tạo thành biểu đồ đoạn thẳng.
6. Ghi chú: Ghi chú rõ ràng các trục, tiêu đề và đơn vị đo lường trên biểu đồ.

3. Ví dụ minh họa

Giả sử chúng ta có dữ liệu về nhiệt độ trung bình hàng tháng của một thành phố như sau:

Để vẽ biểu đồ đoạn thẳng biểu diễn dữ liệu này, chúng ta thực hiện các bước sau:

• Xác định dữ liệu: Dữ liệu đã được cung cấp ở bảng trên.
• Chọn hệ trục tọa độ: Vẽ hệ trục tọa độ với trục hoành biểu diễn các tháng và trục tung biểu diễn nhiệt độ.
• Xác định tỉ lệ: Chọn tỉ lệ 1 cm tương ứng với 2°C trên trục tung.
• Vẽ các điểm: Đánh dấu các điểm tương ứng với nhiệt độ của từng tháng.
• Nối các điểm: Nối các điểm lại với nhau bằng các đoạn thẳng.
• Ghi chú: Ghi chú rõ ràng các trục, tiêu đề và đơn vị đo lường.

4. Ứng dụng của biểu đồ đoạn thẳng

Biểu đồ đoạn thẳng được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau, bao gồm:

• Kinh tế: Biểu diễn sự thay đổi của các chỉ số kinh tế như GDP, lạm phát, tỷ giá hối đoái.
• Khoa học: Biểu diễn kết quả thí nghiệm, sự thay đổi của các đại lượng vật lý.
• Xã hội: Biểu diễn sự thay đổi của dân số, tỷ lệ thất nghiệp, mức sống.
• Thống kê: Biểu diễn dữ liệu thống kê về các hiện tượng xã hội, kinh tế, tự nhiên.

5. Bài tập vận dụng

Bài 1: Vẽ biểu đồ đoạn thẳng biểu diễn số lượng học sinh của một lớp trong các năm học từ 2018 đến 2022, với số liệu như sau:

Bài 2: Dựa vào biểu đồ đoạn thẳng đã vẽ ở bài 1, hãy nhận xét về sự thay đổi số lượng học sinh của lớp trong các năm học.

Hy vọng bài học này đã giúp các em hiểu rõ hơn về biểu đồ đoạn thẳng và cách ứng dụng nó trong việc biểu diễn dữ liệu thống kê. Chúc các em học tập tốt!