Chủ đề 2. Số thập phân

Chủ đề 2: Số thập phân - SGK Toán 5 - Chân trời sáng tạo

Số thập phân là một phần quan trọng trong chương trình Toán lớp 5, giúp học sinh làm quen với các khái niệm toán học phức tạp hơn. Chủ đề này tập trung vào việc giới thiệu khái niệm số thập phân, cấu tạo của chúng, cách đọc, viết, so sánh và thực hiện các phép tính cơ bản với số thập phân.

1. Khái niệm về số thập phân

Số thập phân là cách biểu diễn các số không nguyên bằng cách sử dụng dấu phẩy (,) để phân tách phần nguyên và phần thập. Ví dụ: 3,5; 0,75; 12,01 là các số thập phân. Phần nguyên là phần số đứng trước dấu phẩy, phần thập là phần số đứng sau dấu phẩy.

2. Cấu tạo của số thập phân

Mỗi chữ số trong phần thập của một số thập phân đều có một vị trí nhất định, tương ứng với một đơn vị thập phân. Từ phải sang trái, các vị trí lần lượt là hàng phần mười, hàng phần trăm, hàng phần nghìn, v.v. Ví dụ, trong số 3,567:

• 3 là hàng đơn vị
• 5 là hàng phần mười (5/10)
• 6 là hàng phần trăm (6/100)
• 7 là hàng phần nghìn (7/1000)

3. So sánh số thập phân

Để so sánh hai số thập phân, ta thực hiện theo các bước sau:

1. So sánh phần nguyên của hai số. Số nào có phần nguyên lớn hơn thì lớn hơn.
2. Nếu phần nguyên bằng nhau, ta so sánh phần thập. Số nào có chữ số ở hàng cao nhất lớn hơn thì lớn hơn.
3. Nếu các chữ số ở hàng cao nhất bằng nhau, ta so sánh các chữ số ở hàng tiếp theo, và cứ tiếp tục như vậy cho đến khi tìm được sự khác biệt.

4. Các phép toán với số thập phân

a. Phép cộng và phép trừ:

Để cộng hoặc trừ hai số thập phân, ta đặt các số theo cột, sao cho các chữ số ở cùng một hàng thẳng hàng. Sau đó, ta thực hiện phép cộng hoặc trừ như với các số tự nhiên, nhớ đặt dấu phẩy ở đúng vị trí.

Ví dụ: 3,5 + 2,7 = 6,2

b. Phép nhân:

Để nhân hai số thập phân, ta thực hiện phép nhân như với các số tự nhiên, sau đó đếm tổng số chữ số ở phần thập của hai số. Cuối cùng, ta đặt dấu phẩy vào tích sao cho có bấy nhiêu chữ số ở phần thập.

Ví dụ: 2,5 x 1,2 = 3,0

c. Phép chia:

Để chia hai số thập phân, ta chuyển cả số bị chia và số chia thành số tự nhiên bằng cách nhân cả hai số với một lũy thừa của 10. Sau đó, ta thực hiện phép chia như với các số tự nhiên.

Ví dụ: 6,4 : 0,8 = 64 : 8 = 8

5. Ứng dụng của số thập phân trong thực tế

Số thập phân được sử dụng rộng rãi trong cuộc sống hàng ngày, ví dụ như:

• Đo chiều dài, chiều rộng, chiều cao của các vật thể.
• Tính tiền hàng, tiền lãi, tiền thuế.
• Biểu diễn nhiệt độ, khối lượng, thời gian.

Bài tập vận dụng

Để củng cố kiến thức về số thập phân, các em có thể thực hành giải các bài tập sau:

1. So sánh các số thập phân sau: 4,5; 4,52; 4,519
2. Tính: 2,3 + 1,7; 5,6 - 3,2; 1,5 x 2,4; 8,4 : 1,2
3. Một cửa hàng bán một chiếc áo sơ mi với giá 125.000 đồng và một chiếc quần với giá 150.000 đồng. Hỏi người mua phải trả bao nhiêu tiền nếu mua cả hai món hàng?

Hy vọng với những kiến thức và bài tập trên, các em sẽ nắm vững chủ đề 2: Số thập phân và tự tin hơn trong việc giải các bài toán liên quan. Chúc các em học tốt!