Dạng bài tập này là một phần quan trọng trong chương trình Toán nâng cao lớp 5, giúp học sinh rèn luyện kỹ năng giải quyết các bài toán thực tế liên quan đến chuyển động. Tại giaitoan.edu.vn, chúng tôi cung cấp phương pháp giải chi tiết và bài tập đa dạng để học sinh nắm vững kiến thức.
Bài toán về hai chuyển động cùng chiều thường gây khó khăn cho học sinh do đòi hỏi sự hiểu biết về vận tốc, thời gian và quãng đường.
Lúc 12 giờ trưa một ô tô xuất phát từ A với vận tốc 60 km/giờ để đi đến B. Cùng lúc đó từ địa điểm C trên đường từ A đến B và cách A 40km ... Lúc 6 giờ một ô tô chở hàng đi từ A với vận tốc 45 km/giờ. Đến 8 giờ một ô tô du lịch cũng đi từ A với vận tốc 60 km/giờ và đi cùng chiều với ô tô chở hàng.
Phương pháp giải 1. Hai vật chuyển động cùng chiều, xuất phát cùng một thời điểm Xe thứ nhất có vận tốc v1, xe thứ hai có vận tốc v2 (coi v1 > v2) Hai xe xuất phát cùng lúc từ hai vị trí cách nhau quãng đường là S
2. Hai vật chuyển động cùng chiều, xuất phát khác thời điểm ở cùng một vị trí Hai xe chuyển động cùng chiều, xuất phát từ cùng 1 vị trí. Xe thứ hai xuất phát trước xe thứ nhất thời gian tO, sau đó xe thứ nhất đuổi theo thì thời gian đuổi kịp nhau là:
|
Ví dụ 1: Lúc 12 giờ trưa một ô tô xuất phát từ A với vận tốc 60 km/giờ để đi đến B. Cùng lúc đó từ địa điểm C trên đường từ A đến B và cách A 40km, một người đi xe máy với vận tốc 45 km/giờ cũng đi về B. Hỏi lúc mấy giờ thì hai xe gặp nhau và chỗ gặp nhau cách A bao xa?
Giải
Hiệu vận tốc của hai xe là
60 – 45 = 15 (km)
Thời gian để ô tô đuổi kịp xe máy là:
40 : 15 = $\frac{8}{3}$ giờ = 2 giờ 40 phút
Thời điểm hai xe gặp nhau là:
12 giờ + 2 giờ 40 phút = 14 giờ 40 phút
Quãng đường từ A đến địa điểm gặp nhau là:
$60 \times \frac{8}{3} = 160$ (km)
Đáp số: 14 giờ 40 phút; 160km
Ví dụ 2: Lúc 6 giờ một ô tô chở hàng đi từ A với vận tốc 45 km/giờ. Đến 8 giờ một ô tô du lịch cũng đi từ A với vận tốc 60 km/giờ và đi cùng chiều với ô tô chở hàng. Hỏi đến mấy giờ thì ô tô du lịch đuổi kịp ô tô chở hàng?
Giải:
Thời gian ô tô chở hàng đi trước ô tô du lịch là
8 – 6 = 2 (giờ)
Quãng đường ô tô chở hàng đi trước ô tô du lịch là
45 x 2 = 90 (km)
Thời gian để 2 xe gặp nhau là
90 : (60 – 45) = 6 (giờ)
Thời điểm ô tô du lịch đuổi kịp ô tô chở hàng là
8 + 6 = 14 (giờ)
Đáp số: 14 giờ
Ví dụ 3: Lúc 6 giờ 30 phút sáng, Lan đi học đến trường bằng xe đạp với vận tốc 16 km/giờ. Trên con đường đó, lúc 6 giờ 45 phút mẹ Lan đi làm bằng xe máy với vận tốc 36 km/giờ. Hỏi hai người gặp nhau lúc mấy giờ và cách nhà bao nhiêu km?
Giải
Thời gian Lan xuất phát trước mẹ là
6 giờ 45 phút – 6 giờ 30 phút = 15 phút = 0,25 giờ
Quãng đường Lan đi trước mẹ là
16 x 0,25 = 4 (km)
Thời gian để mẹ đuổi kịp Lan là
4 : 20 = 0,2 giờ = 12 phút
Hai người gặp nhau lúc:
6 giờ 45 phút + 12 phút = 6 giờ 57 phút
Địa điểm gặp nhau cách nhà số km là:
36 x 0,2 = 7,2 (km)
Đáp số: 6 giờ 57 phút
7,2 km
BÀI TẬP ÁP DỤNG
Một xe máy đi từ C đến B với vận tốc 36km/h cùng lúc đó một ô tô đi từ A cách C 45 km đuổi theo xe máy với vận tốc 51km/h. Tính thời gian để ô tô đuổi kịp xe máy.
Lúc 6 giờ sáng một xe tải khởi hành từ A với vận tốc 40 km/giờ đi về B. Sau 1 giờ 30 phút một xe du lịch cũng khởi hành từ A với vận tốc 60km/giờ và đuổi theo xe tải. Hỏi lúc mấy giờ thì hai xe gặp nhau và chỗ gặp nhau cách A bao nhiêu ki-lô-mét? Biết rằng quãng đường AB dài 200 km.
Lúc 6 giờ sáng, một người đi xe đạp từ A về B với vận tốc với vận tốc 18 km/giờ. Lúc 9 giờ, một xe máy đi từ A về B với vận tốc 45 km/giờ. Hỏi xe máy đuổi kịp xe đạp lúc mấy giờ? Địa điểm hai xe gặp nhau cách B bao xa? Biết rằng A cách B là 115 km.
Nhân dịp nghỉ hè, lớp 5A tổ chức cắm trại ở một địa điểm cách trường 8 km. Các bạn chia làm hai tốp: tốp thứ nhất đi bộ, khởi hành từ 6 giờ sáng với vận tốc 4km/giờ; tốp thứ hai chở dụng cụ bằng xe đạp với vận tốc 10km/giờ. Hỏi tốp đi xe đạp phải khởi hành từ lúc mấy giờ để tới nơi cùng lúc với tốp đi bộ?
Quãng đường AB dài 60 km. Có hai ô tô cùng xuất phát một lúc ở A và ở B đi cùng chiều về phía C. Sau 4h ô tô đi từ A và đuổi kịp ô tô đi từ B.
a, Tìm vận tốc của mỗi ô tô, biết tỉ số vận tốc của 2 ô tô là $\frac{3}{4}$.
b, Tính quãng đường BC.
Bài toán về hai chuyển động cùng chiều là một dạng toán quan trọng trong chương trình Toán nâng cao lớp 5. Dạng toán này giúp học sinh phát triển tư duy logic, khả năng phân tích và giải quyết vấn đề. Bài viết này sẽ cung cấp kiến thức nền tảng, phương pháp giải chi tiết và các bài tập thực hành để giúp học sinh nắm vững kiến thức về dạng toán này.
Để giải bài toán về hai chuyển động cùng chiều, học sinh cần nắm vững các khái niệm sau:
Có hai trường hợp chính trong bài toán về hai chuyển động cùng chiều:
Các bước giải bài toán:
Dạng 1: Tính khoảng cách giữa hai vật thể sau một khoảng thời gian nhất định.
Ví dụ: Hai ô tô cùng xuất phát từ A, đi về B. Ô tô thứ nhất đi với vận tốc 60km/h, ô tô thứ hai đi với vận tốc 80km/h. Hỏi sau 2 giờ, hai ô tô cách nhau bao nhiêu km?
Giải:
Dạng 2: Xác định thời điểm gặp nhau của hai vật thể.
Ví dụ: Hai người cùng xuất phát từ hai địa điểm A và B cách nhau 120km, đi ngược chiều nhau. Người thứ nhất đi với vận tốc 40km/h, người thứ hai đi với vận tốc 50km/h. Hỏi sau bao lâu hai người gặp nhau?
Giải:
1. Hai xe máy cùng xuất phát từ A, đi về B. Xe máy thứ nhất đi với vận tốc 45km/h, xe máy thứ hai đi với vận tốc 55km/h. Sau 3 giờ, hai xe máy cách nhau bao nhiêu km?
2. Một ô tô và một xe đạp cùng xuất phát từ cùng một điểm, đi về cùng một hướng. Ô tô đi với vận tốc 60km/h, xe đạp đi với vận tốc 15km/h. Hỏi sau 2 giờ, ô tô cách xe đạp bao nhiêu km?
3. Hai người cùng xuất phát từ hai địa điểm A và B cách nhau 100km, đi về phía nhau. Người thứ nhất đi với vận tốc 30km/h, người thứ hai đi với vận tốc 40km/h. Hỏi sau bao lâu hai người gặp nhau?
Bài toán về hai chuyển động cùng chiều là một dạng toán quan trọng và thường xuyên xuất hiện trong các kỳ thi Toán. Việc nắm vững kiến thức nền tảng, phương pháp giải và luyện tập thường xuyên sẽ giúp học sinh tự tin giải quyết các bài toán thuộc dạng này. Chúc các em học tốt!
