Bài học Toán lớp 5 Bài 69 thuộc chương trình SGK Chân trời sáng tạo giới thiệu về khái niệm thể tích, cách tính thể tích của hình hộp chữ nhật và hình lập phương. Bài học này giúp học sinh hiểu rõ hơn về đo lường thể tích và ứng dụng trong thực tế.
Tại giaitoan.edu.vn, các em học sinh có thể tìm thấy lời giải chi tiết, dễ hiểu cho từng bài tập trong sách giáo khoa, cùng với các bài tập vận dụng để củng cố kiến thức.
Đặt đồ vật (chẳng hạn cục tẩy) vào trong hộp bút rồi nói theo mẫu. Mẫu: Thể tích cục tẩy bé hơn thể tích hộp bút. Thể tích hộp bút lớn hơn thể tích cục tẩy. Ghép các hình lập phương như nhau để được các hình, rồi nói về thể tích Bằng hay lớn hơn? a) Hình M và hình N, mỗi hình gồm 4 hình lập phương. Thể tích hình M .?. thể tích hình N. b) Hình L gồm nhiều hình lập phương hơn hình M. Thể tích hình L .?. thể tích hình M. c) Hình L gồm 8 hình lập phương nên thể tích hình L .?. tổng thể tích
Video hướng dẫn giải
Trả lời câu hỏi 1 trang 35 SGK Toán 5 Chân trời sáng tạo
Đặt đồ vật (chẳng hạn cục tẩy) vào trong hộp bút rồi nói theo mẫu.
Mẫu: Thể tích cục tẩy bé hơn thể tích hộp bút. Thể tích hộp bút lớn hơn thể tích cục tẩy.
Phương pháp giải:
Thực hiện theo mẫu.
Lời giải chi tiết:
Ví dụ: Đặt chiếc bút chì vào trong hộp bút, ta thấy:
- Thể tích bút chì bé hơn thể tích hộp bút
- Thể tích hộp bút lớn hơn thể tích bút chì.
Lưu ý: Ví dụ mang tính chất tham khảo. Học sinh có thể tự lấy ví dụ khác.
Video hướng dẫn giải
Trả lời câu hỏi 1 trang 35 SGK Toán 5 Chân trời sáng tạo
Bằng hay lớn hơn?
a) Hình M và hình N, mỗi hình gồm 4 hình lập phương. Thể tích hình M .?. thể tích hình N.
b) Hình L gồm nhiều hình lập phương hơn hình M. Thể tích hình L .?. thể tích hình M.
c) Hình L gồm 8 hình lập phương nên thể tích hình L .?. tổng thể tích hai hình M và N.
Phương pháp giải:
Quan sát hình và trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
a) Hình M và hình N, mỗi hình gồm 4 hình lập phương. Thể tích hình M bằng thể tích hình N.
b) Hình L gồm nhiều hình lập phương hơn hình M. Thể tích hình L lớn hơn thể tích hình M.
c) Hình L gồm 8 hình lập phương nên thể tích hình L bằng tổng thể tích hai hình M và N.
Video hướng dẫn giải
Trả lời câu hỏi 2 trang 35 SGK Toán 5 Chân trời sáng tạo
Ghép các hình lập phương như nhau để được các hình, rồi nói về thể tích
Trong các bài dưới đây, các hình lập phương nhỏ có kích thước như nhau.
Phương pháp giải:
Thực hiện theo mẫu.
Lời giải chi tiết:
Thể tích hình B lớn hơn thể tích hình A.
Tổng thể tích các hình A và C lớn hơn thể tích hình B
Tổng thể tích các hình B và C lớn hơn thể tích hình A
Thể tích hình B bé hơn tổng thể tích các hình A và C
Thể tích hình A bé hơn tổng thể tích các hình B và C
Video hướng dẫn giải
Trả lời câu hỏi Hoạt động thực tế trang 36 SGK Toán 5 Chân trời sáng tạo
Sử dụng 12 khối nhựa có dạng hình lập phương, xếp một tòa nhà có dạng hình hộp chữ nhật.
Phương pháp giải:
Học sinh tự thực hiện.
Lời giải chi tiết:
Gợi ý:
Video hướng dẫn giải
Trả lời câu hỏi 4 trang 36 SGK Toán 5 Chân trời sáng tạo
Dưới đây là hình ảnh các hình hộp chữ nhật (A, B, C).
a) Để xếp đầy, mỗi hình A, B, C cần thêm bao nhiêu hình lập phương?
b) Hình nào có thể tích lớn nhất?
Phương pháp giải:
Quan sát hình và trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
a) Để xếp đầy hình A cần thêm 5 hình lập phương
Để xếp đầy hình B cần thêm 7 hình lập phương
Để xếp đầy hình C cần thêm 5 hình lập phương
b) Hình có thể tích lớn nhất là hình C (gồm 16 hình lập phương)
Video hướng dẫn giải
Trả lời câu hỏi 2 trang 35 SGK Toán 5 Chân trời sáng tạo
So sánh thể tích hai hình.
Phương pháp giải:
Quan sát hình và trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
a) Ta thấy: Hình D gồm 12 hình lập phương
Hình E gồm 12 hình lập phương
Vậy thể tích hình D bằng thể tích hình E
b) Ta thấy: Hình H gồm 16 hình lập phương
Hình K gồm 18 hình lập phương
Vậy thể tích hình H bé hơn hơn thể tích hình K
Video hướng dẫn giải
Trả lời câu hỏi 3 trang 36 SGK Toán 5 Chân trời sáng tạo
Trong các hình dưới đây, thể tích của hình nào bằng tổng thể tích của hai trong ba hình còn lại?
Phương pháp giải:
Hình có thể tích bằng nhau khi có số hình lập phương tạo thành bằng nhau.
Lời giải chi tiết:
Hình S gồm 28 hình lập phương
HÌnh T gồm 40 hình lập phương
HÌnh U gồm 16 hình lập phương
Hình V gồm 12 hình lập phương
Vậy thể tích của hình S bằng tổng thể tích của hai hình U và hình V
Thể tích của hình T bằng tổng thể tích của hai hình S và hình V
Video hướng dẫn giải
Trả lời câu hỏi Khám phá trang 36 SGK Toán 5 Chân trời sáng tạo
Tại sao khi thả đá lạnh vào cốc nước, nước có thể bị tràn ra ngoài?
Phương pháp giải:
Dựa vào kiến thức đã học và trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
Khi thả đá lạnh vào cốc nước, nước có thể bị tràn ra ngoài vì tổng thể tích của cả nước và đá lớn hơn thể tích cốc.
Video hướng dẫn giải
Trả lời câu hỏi 1 trang 35 SGK Toán 5 Chân trời sáng tạo
Đặt đồ vật (chẳng hạn cục tẩy) vào trong hộp bút rồi nói theo mẫu.
Mẫu: Thể tích cục tẩy bé hơn thể tích hộp bút. Thể tích hộp bút lớn hơn thể tích cục tẩy.
Phương pháp giải:
Thực hiện theo mẫu.
Lời giải chi tiết:
Ví dụ: Đặt chiếc bút chì vào trong hộp bút, ta thấy:
- Thể tích bút chì bé hơn thể tích hộp bút
- Thể tích hộp bút lớn hơn thể tích bút chì.
Lưu ý: Ví dụ mang tính chất tham khảo. Học sinh có thể tự lấy ví dụ khác.
Video hướng dẫn giải
Trả lời câu hỏi 2 trang 35 SGK Toán 5 Chân trời sáng tạo
Ghép các hình lập phương như nhau để được các hình, rồi nói về thể tích
Trong các bài dưới đây, các hình lập phương nhỏ có kích thước như nhau.
Phương pháp giải:
Thực hiện theo mẫu.
Lời giải chi tiết:
Thể tích hình B lớn hơn thể tích hình A.
Tổng thể tích các hình A và C lớn hơn thể tích hình B
Tổng thể tích các hình B và C lớn hơn thể tích hình A
Thể tích hình B bé hơn tổng thể tích các hình A và C
Thể tích hình A bé hơn tổng thể tích các hình B và C
Video hướng dẫn giải
Trả lời câu hỏi 1 trang 35 SGK Toán 5 Chân trời sáng tạo
Bằng hay lớn hơn?
a) Hình M và hình N, mỗi hình gồm 4 hình lập phương. Thể tích hình M .?. thể tích hình N.
b) Hình L gồm nhiều hình lập phương hơn hình M. Thể tích hình L .?. thể tích hình M.
c) Hình L gồm 8 hình lập phương nên thể tích hình L .?. tổng thể tích hai hình M và N.
Phương pháp giải:
Quan sát hình và trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
a) Hình M và hình N, mỗi hình gồm 4 hình lập phương. Thể tích hình M bằng thể tích hình N.
b) Hình L gồm nhiều hình lập phương hơn hình M. Thể tích hình L lớn hơn thể tích hình M.
c) Hình L gồm 8 hình lập phương nên thể tích hình L bằng tổng thể tích hai hình M và N.
Video hướng dẫn giải
Trả lời câu hỏi 2 trang 35 SGK Toán 5 Chân trời sáng tạo
So sánh thể tích hai hình.
Phương pháp giải:
Quan sát hình và trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
a) Ta thấy: Hình D gồm 12 hình lập phương
Hình E gồm 12 hình lập phương
Vậy thể tích hình D bằng thể tích hình E
b) Ta thấy: Hình H gồm 16 hình lập phương
Hình K gồm 18 hình lập phương
Vậy thể tích hình H bé hơn hơn thể tích hình K
Video hướng dẫn giải
Trả lời câu hỏi 3 trang 36 SGK Toán 5 Chân trời sáng tạo
Trong các hình dưới đây, thể tích của hình nào bằng tổng thể tích của hai trong ba hình còn lại?
Phương pháp giải:
Hình có thể tích bằng nhau khi có số hình lập phương tạo thành bằng nhau.
Lời giải chi tiết:
Hình S gồm 28 hình lập phương
HÌnh T gồm 40 hình lập phương
HÌnh U gồm 16 hình lập phương
Hình V gồm 12 hình lập phương
Vậy thể tích của hình S bằng tổng thể tích của hai hình U và hình V
Thể tích của hình T bằng tổng thể tích của hai hình S và hình V
Video hướng dẫn giải
Trả lời câu hỏi 4 trang 36 SGK Toán 5 Chân trời sáng tạo
Dưới đây là hình ảnh các hình hộp chữ nhật (A, B, C).
a) Để xếp đầy, mỗi hình A, B, C cần thêm bao nhiêu hình lập phương?
b) Hình nào có thể tích lớn nhất?
Phương pháp giải:
Quan sát hình và trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
a) Để xếp đầy hình A cần thêm 5 hình lập phương
Để xếp đầy hình B cần thêm 7 hình lập phương
Để xếp đầy hình C cần thêm 5 hình lập phương
b) Hình có thể tích lớn nhất là hình C (gồm 16 hình lập phương)
Video hướng dẫn giải
Trả lời câu hỏi Khám phá trang 36 SGK Toán 5 Chân trời sáng tạo
Tại sao khi thả đá lạnh vào cốc nước, nước có thể bị tràn ra ngoài?
Phương pháp giải:
Dựa vào kiến thức đã học và trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
Khi thả đá lạnh vào cốc nước, nước có thể bị tràn ra ngoài vì tổng thể tích của cả nước và đá lớn hơn thể tích cốc.
Video hướng dẫn giải
Trả lời câu hỏi Hoạt động thực tế trang 36 SGK Toán 5 Chân trời sáng tạo
Sử dụng 12 khối nhựa có dạng hình lập phương, xếp một tòa nhà có dạng hình hộp chữ nhật.
Phương pháp giải:
Học sinh tự thực hiện.
Lời giải chi tiết:
Gợi ý:
Bài 69 Toán lớp 5 chương trình Chân trời sáng tạo là một bước quan trọng trong việc làm quen với khái niệm thể tích. Thể tích là lượng không gian mà một vật chiếm giữ. Bài học này tập trung vào việc tính thể tích của hai hình cơ bản: hình hộp chữ nhật và hình lập phương.
Thể tích được đo bằng các đơn vị khối, ví dụ: xăng-ti-mét khối (cm³), mét khối (m³), đề-xi-mét khối (dm³)... Để hiểu rõ hơn, ta có thể hình dung một hình hộp chữ nhật được tạo thành từ nhiều hình lập phương nhỏ xếp chồng lên nhau. Số lượng hình lập phương nhỏ đó chính là thể tích của hình hộp chữ nhật.
Hình hộp chữ nhật có ba kích thước: chiều dài (a), chiều rộng (b) và chiều cao (c). Công thức tính thể tích hình hộp chữ nhật là:
V = a x b x c
Trong đó:
Ví dụ: Một hình hộp chữ nhật có chiều dài 5cm, chiều rộng 3cm và chiều cao 2cm. Vậy thể tích của hình hộp chữ nhật đó là:
V = 5cm x 3cm x 2cm = 30cm³
Hình lập phương là hình hộp chữ nhật đặc biệt, có tất cả các cạnh bằng nhau. Do đó, công thức tính thể tích hình lập phương được đơn giản hóa:
V = a x a x a = a³
Trong đó:
Ví dụ: Một hình lập phương có cạnh 4cm. Vậy thể tích của hình lập phương đó là:
V = 4cm x 4cm x 4cm = 64cm³
Để nắm vững kiến thức về thể tích, các em học sinh cần thực hành giải nhiều bài tập khác nhau. Dưới đây là một số dạng bài tập thường gặp:
Ngoài hình hộp chữ nhật và hình lập phương, còn rất nhiều hình khác có thể tính được thể tích, ví dụ: hình trụ, hình cầu,... Tuy nhiên, việc tính thể tích của các hình này phức tạp hơn và sẽ được học ở các lớp cao hơn.
Khi tính thể tích, cần đảm bảo rằng tất cả các kích thước đều được đo bằng cùng một đơn vị. Nếu không, cần phải đổi đơn vị trước khi thực hiện phép tính.
Bài 69 Toán lớp 5 đã cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản về thể tích, cách tính thể tích của hình hộp chữ nhật và hình lập phương. Việc nắm vững kiến thức này là rất quan trọng để giải quyết các bài toán thực tế và chuẩn bị cho các bài học tiếp theo.
| Hình | Công thức tính thể tích |
|---|---|
| Hình hộp chữ nhật | V = a x b x c |
| Hình lập phương | V = a³ |
| Trong đó: a, b, c là các kích thước của hình. | |
