Bài học này cung cấp lý thuyết đầy đủ và chi tiết về cách lựa chọn dạng biểu đồ phù hợp để biểu diễn dữ liệu trong chương trình Toán 8, sách Chân trời sáng tạo. Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu các loại biểu đồ phổ biến và ứng dụng của chúng trong thực tế.
Nắm vững kiến thức này sẽ giúp bạn dễ dàng phân tích dữ liệu, trình bày thông tin một cách trực quan và hiệu quả, đồng thời giải quyết các bài toán liên quan đến biểu diễn dữ liệu trong SGK và các bài kiểm tra.
Lựa chọn biểu đồ để biểu diễn dữ liệu
1. Lựa chọn biểu đồ để biểu diễn dữ liệu
LOẠI BIỂU ĐỒ | DỮ LIỆU | MỤC ĐÍCH BIỂU DIỄN |
Biểu đồ tranh | Số liệu đơn giản | Tạo sự lôi cuốn, thu hút bằng hình ảnh |
Biểu đồ cột | Số liệu phức tạp hơn, số liệu lớn, sự sai khác giữa các số liệu cũng lớn | Sử dụng các chiều cao của các hình chữ nhật để biểu diễn số liệu Thuận tiện trong việc so sánh |
Biểu đồ cột kép | Hai bộ dữ liệu cùng loại | So sánh một cách trực quan từng cặp số liệu của hai bộ dữ liệu cùng loại |
Biểu đồ hình quạt tròn | Dưới dạng số liệu hoặc tỉ lệ phần trăm | Biểu thị tỉ lệ phần trăm từng loại số liệu so với toàn thể |
Biểu đồ đoạn thẳng | Số liệu biếu đổ theo thời gian | Biểu diễn sự thay đổi số liệu của đối tượng theo thời gian. |
2. Các dạng biểu diễn khác nhau cho một tập dữ liệu
Một tập dữ liệu có thể biểu diễn dưới các dạng khác nhau. Chuyển đổi dữ liệu giữa các dạng giúp công việc thuận lợi và đạt hiệu quả hơn.
2. Ví dụ minh họaVí dụ: Bảng thống kê số điều hòa (máy lạnh) bán được qua các năm của 1 siêu thị điện máy.
Năm | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 |
Số điều hòa bán được | 1000 | 1500 | 750 | 2000 | 3000 |
Bảng thống kê này có thể được biểu diễn bởi biểu đồ tranh và biểu đồ cột.
Biểu đồ tranh dưới đây cho biết số điều hòa (máy lạnh) bán được qua các năm của 1 siêu thị điện máy.
Biểu đồ cột dưới đây cho biết số điều hòa (máy lạnh) bán được qua các năm của 1 siêu thị điện máy.
Lựa chọn biểu đồ cột hay biểu đồ đoạn thẳng
Nếu muốn biểu diễn sự thay đổi của một đại lượng theo thời gian, ta dùng biểu đồ đoạn thẳng. Khi số lượng thời điểm quan sát ít, ta có thể biểu diễn bằng biểu đồ cột.
Ví dụ: Cho bảng nhiệt độ trung bình trong tuần (12/12/2022-18/12/2022) tại Thủ đô Hà Nội
Bảng thống kê này có thể được biểu diễn bởi biểu đồ cột hoặc biểu đồ đoạn thẳng.
Biểu đồ cột biểu thị nhiệt độ trung bình trong tuần (12/12/2022 – 18/12/2022) tại Thủ đô Hà Nội
Biểu đồ đoạn thẳng biểu thị nhiệt độ trung bình trong tuần (12/12/2022 – 18/12/2022) tại Thủ đô Hà Nội
Lựa chọn biểu đồ cột kép hay biểu đồ hình quạt tròn
Khi muốn so sánh hai tập dữ liệu với nhau ta dùng biểu đồ cột kép.
Ví dụ, ta có biểu đồ lượng mưa mỗi năm tại Lai Châu và Cà Mau:
Khi muốn biểu diễn tỉ lệ các phần trong tổng thể ta dùng biểu đồ hình quạt tròn.
Ví dụ: Biểu đồ tỉ lệ phần trăm các loại vật nuôi tại nông trường Phong Phú
Biểu diễn dữ liệu là một kỹ năng quan trọng trong toán học và cuộc sống. Việc lựa chọn dạng biểu đồ phù hợp giúp chúng ta trình bày thông tin một cách rõ ràng, dễ hiểu và hiệu quả. Trong chương trình Toán 8, sách Chân trời sáng tạo, học sinh được giới thiệu về các loại biểu đồ cơ bản và cách lựa chọn chúng.
Có nhiều loại biểu đồ khác nhau, mỗi loại phù hợp với một loại dữ liệu và mục đích trình bày khác nhau. Dưới đây là một số loại biểu đồ thường gặp:
Việc lựa chọn dạng biểu đồ phù hợp phụ thuộc vào loại dữ liệu và mục đích trình bày. Dưới đây là một số nguyên tắc chung:
Ví dụ 1: Thống kê số lượng học sinh của các lớp trong một trường học. Nên sử dụng biểu đồ cột để so sánh số lượng học sinh của các lớp.
Ví dụ 2: Biểu diễn tỷ lệ phần trăm các loại phương tiện giao thông sử dụng trong một thành phố. Nên sử dụng biểu đồ tròn để biểu diễn tỷ lệ của từng loại phương tiện.
Ví dụ 3: Biểu diễn sự thay đổi nhiệt độ trung bình hàng tháng trong một năm. Nên sử dụng biểu đồ đường thẳng để biểu diễn xu hướng thay đổi nhiệt độ.
Hãy xác định dạng biểu đồ phù hợp để biểu diễn các dữ liệu sau:
Ngoài các loại biểu đồ cơ bản đã giới thiệu, còn có nhiều loại biểu đồ khác như biểu đồ phân tán, biểu đồ hộp, biểu đồ radar,… Mỗi loại biểu đồ có những ưu điểm và nhược điểm riêng, phù hợp với các loại dữ liệu và mục đích trình bày khác nhau. Việc tìm hiểu và làm quen với các loại biểu đồ này sẽ giúp bạn nâng cao khả năng phân tích và trình bày dữ liệu.
Hy vọng bài học này đã cung cấp cho bạn những kiến thức cơ bản và hữu ích về lý thuyết lựa chọn dạng biểu đồ để biểu diễn dữ liệu trong chương trình Toán 8, sách Chân trời sáng tạo. Chúc bạn học tập tốt!
