Chào mừng bạn đến với bài học lý thuyết Thu thập và phân loại dữ liệu thuộc chương trình Toán 8 - Chân trời sáng tạo. Bài học này sẽ cung cấp cho bạn những kiến thức cơ bản và quan trọng về cách thu thập, tổ chức và phân loại dữ liệu trong các tình huống thực tế.
Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu các khái niệm, phương pháp và ví dụ minh họa để bạn có thể hiểu rõ và áp dụng kiến thức này vào giải các bài tập và các vấn đề liên quan đến thống kê.
Có những phương pháp thu thập dữ liệu nào?
1. Những phương pháp thu thập dữ liệu
Có nhiều cách để thu thập dữ liệu như: thu thập từ các nguồn có sẵn, phỏng vấn, lập phiếu câu hỏi, quan sát, làm thí nghiệm,…. Chúng ta cần tìm phương pháp phù hợp với lĩnh vực, mục đích cần thu thập.
2. Phân loại dữ liệu
Dữ liệu định tích được chia thành các loại:
- Dữ liệu định danh là dữ liệu thể hiện cách gọi tên. Ví dụ: giới tính, màu sắc, nơi ở,…
- Dữ liệu biểu thị thứ bậc là dữ liệu thể hiện sự hơn kém. Ví dụ: mức độ hài lòng, khối, lớp,…
- Dữ liệu định lượng nhận giá trị thực và được chia thành hai loại:
+ Loại rời rạc là dữ liệu chỉ nhận hữu hạn giá trị hoặc biểu thị số đếm. Ví dụ: số học sinh, cỡ giày,…
+ Loại liên tục là dữ liệu có thể nhận mọi giá trị trong một khoảng nào đó. Ví dụ: chiều dài, khối lượng,…
3. Kiểm tra tính hợp lí của dữ liệu
Có thể kiểm tra định dạng của dữ liệu hoặc mối liên hệ toán học đơn giản giữa các số liệu thống kê để nhận biết tính hợp lí của dữ liệu và các kết luận dựa trên các dữ liệu thống kê đó.
Ví dụ:
Cho hai dãy dữ liệu như sau:
(1) Số học sinh các lớp 6 trong trường:
35 42 87 38 40 41 38.
(2) Tên món ăn yêu thích của các thành viên trong gia đình:
Bánh chưng, pizza, canh cua, gà rán, rau muống luộc, cá kho, rượu vang.
Trong các dãy dữ liệu trên, dãy (1) là dãy số liệu rời rạc. Giá trị 87 không hợp lý vì theo quy định, mỗi lớp ở bậc THCS thường có không quá 45 học sinh. Thực tế, do điều kiện khó khăn một số lớp có số học sinh nhiều hơn 45 nhưng không lớp nào có 87 học sinh. Do đó 87 là số liệu không hợp lí.
Dãy (2) là dãy dữ liệu không là số, không thể sắp xếp thứ tự. “Rượu vang” là dữ liệu không hợp lí vì đây không phải là tên món ăn mà là tên một loại đồ uống.
Trong chương trình Toán 8, việc làm quen với các khái niệm cơ bản về thống kê và xử lý dữ liệu là vô cùng quan trọng. Bài học về Thu thập và phân loại dữ liệu là nền tảng để học sinh có thể hiểu và áp dụng các kiến thức thống kê vào thực tế.
Thu thập dữ liệu là quá trình tìm kiếm và ghi lại thông tin cần thiết cho một mục đích cụ thể. Dữ liệu có thể được thu thập thông qua nhiều phương pháp khác nhau, bao gồm:
Sau khi thu thập dữ liệu, bước tiếp theo là phân loại dữ liệu thành các nhóm khác nhau dựa trên các tiêu chí nhất định. Có hai loại dữ liệu chính:
Dữ liệu định lượng có thể được chia thành hai loại nhỏ hơn:
Bảng tần số là một công cụ hữu ích để trình bày và tóm tắt dữ liệu. Bảng tần số liệt kê các giá trị khác nhau của dữ liệu và số lần xuất hiện của mỗi giá trị.
Ví dụ, giả sử chúng ta thu thập dữ liệu về điểm kiểm tra Toán của 20 học sinh:
| Điểm | Tần số |
|---|---|
| 5 | 2 |
| 6 | 3 |
| 7 | 5 |
| 8 | 6 |
| 9 | 4 |
Biểu đồ là một cách trực quan để trình bày dữ liệu. Có nhiều loại biểu đồ khác nhau, bao gồm:
Việc thu thập và phân loại dữ liệu có rất nhiều ứng dụng trong thực tế, bao gồm:
Hi vọng bài học này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về lý thuyết Thu thập và phân loại dữ liệu trong chương trình Toán 8 - Chân trời sáng tạo. Hãy luyện tập thêm các bài tập để củng cố kiến thức và áp dụng vào thực tế nhé!
